Terug naar de basis: waar begint duurzaamheid?

Echte duurzaamheid begint bij het begrijpen van onze leefomgeving. Onze wereld draait om de wisselwerking tussen energie en grondstoffen. Het ecosysteem – waarin bodem, water en lucht een leefomgeving creëren voor planten, dieren en mensen – vormt de basis van ons bestaan.

Deze processen zijn van nature in balans, maar de mens onderscheidt zich door bewust ingrijpen. Denk eens aan de overeenkomsten en verschillen tussen mensen en apen. Beide soorten hebben handen om dingen vast te pakken, ogen om de wereld waar te nemen en een sociale aard. Terwijl een aap zich aanpast aan zijn omgeving, veranderen wij als mensen de omgeving naar onze wensen. Dit brengt zowel kansen als risico’s met zich mee.

Van systeemdenken naar duurzame verandering

Duurzaamheid gaat niet alleen over milieubescherming, maar ook over de relatie tussen mens, planeet en economie. Deze drie elementen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en beïnvloeden elkaar voortdurend. Om een goed functionerend systeem te creëren waarin de kwaliteit van leven centraal staat, zijn vier pijlers van belang:

1. Levensbehoeften zoals wonen, gezondheid en basisvoorzieningen;

2. Bestaanszekerheid door werk, onderwijs en sociale veiligheid;

3. Gelijkwaardigheid, met aandacht voor rechtvaardigheid, diversiteit en inclusie;

4. Participatie, waarbij mensen kunnen meedenken, meedoen en invloed hebben.

De manier waarop we deze verhoudingen bekijken, bepaalt hoe we duurzaamheid vormgeven:

Mickey Mouse view: de economie staat centraal, waarbij mens en milieu secundair worden behandeld of zelfs genegeerd;

Traditional view: Mens, mileu en economie worden erkend, maar de onderlinge verhoudingen blijven vaag;

Systems view: de focus ligt op mens en milieu, waarbij de economie een middel is om beide te ondersteunen. Dit is de kern van échte duurzaamheid.

Sustainable Development Goals (SDG’s)

Om duurzaamheid wereldwijd te concretiseren, hebben de Verenigde Naties de Sustainable Development Goals (SDG’s) opgesteld. Deze 17 doelen richten zich op thema’s zoals klimaatactie, armoedebestrijding en duurzame energie. Ze bieden houvast voor bedrijven, overheden en individuen om structurele verandering door te voeren.

In de praktijk betekent dit dat bedrijven hun productieprocessen verduurzamen, consumenten bewuster kiezen en overheden beleid maken dat duurzame initiatieven ondersteunt. Van circulaire economie tot energietransitie, de SDG’s helpen ons duurzaamheid meetbaar en uitvoerbaar te maken.

Eerst begrijpen, dan begrepen worden

De moraal van het verhaal? Duurzaamheid gaat erom dat we vandaag goed leven, zonder de toekomst van volgende generaties op het spel te zetten. Het draait niet alleen om geld, maar ook om mensen en de planeet.

Als we leren denken in systemen, snappen we beter hoe duurzaamheid écht werkt en wat we zelf kunnen doen. Dat vraagt niet alleen om anders kijken, maar ook om in beweging komen. Wat is jouw stap richting een duurzamere toekomst?